Cảnh giác với viêm cơ tim cấp, đột quỵ ở người trẻ

Viêm cơ tim cấp và đột quỵ ở người trẻ đang là vấn đề đáng lo được giới chuyên gia cảnh báo.

Thông tin từ cơ sở y tế chuyên khoa nhi, thời gian gần đây, có nhiều trẻ mắc viêm cơ tim cấp nhập viện rất nguy kịch. Do triệu chứng ban đầu khá giống sốt, cảm cúm thông thường nên phụ huynh chủ quan.

Các bác sĩ của Bệnh viện Nhi Trung ương cho hay, gần đây Bệnh viện tiếp nhận nhiều trẻ bị viêm cơ tim cấp nhập viện rất nguy kịch. Điển hình bé gái 4 tuổi, Hà Nội đau bụng, sốt, nôn nhiều.

Khi thăm khám, bác sĩ nhận thấy trẻ rất mệt mỏi, môi tái nên đã chỉ định lắp monitor theo dõi và siêu âm tim. Kết siêu âm tim, điện tim cho thấy chức năng tim của trẻ giảm nặng, rối loạn nhịp tim, chỉ số men tim cao. Bé gái được xác định viêm cơ tim cấp có sốc tim.

Ngay lập tức, các bác sĩ hội chẩn và quyết định đặt máy để hỗ trợ trái tim đang co bóp yếu ớt và loạn nhịp nặng của bé. Sau 5 ngày điều trị ECMO, kết hợp các thuốc chống loạn nhịp, thuốc vận mạch, thuốc trợ tim, tình trạng của bé dần được cải thiện.

Trước đó, một trẻ 13 tuổi cũng nhập viện sau 10 ngày tự điều trị tại nhà. Ban đầu bé xuất hiện các biểu hiện giống các bệnh lý thông thường như đau họng, ho khan, đau bụng, buồn nôn. Do vậy, bố mẹ chủ quan tự mua thuốc điều trị tại nhà, nhưng trẻ ngày càng mệt hơn.

Khi bố mẹ đưa vào bệnh viện khám, bé đã có biểu hiện thở gấp, nhịp tim nhanh, huyết áp thấp. Bé được chuyển vào Khoa Cấp cứu và Chống độc trong tình trạng sốc tim, suy tim cấp, rối loạn nhịp tim.

Trẻ tức tốc được sốc điện chuyển nhịp tim, dùng các thuốc trợ tim, thuốc chống loạn nhịp, đặt ống nội khí quản và chuyển lên khoa Điều trị tích cực Nội khoa.

PGS-TS. Tạ Anh Tuấn, Trưởng khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, viêm cơ tim là tình trạng viêm đi kèm theo hoại tử các tế bào cơ tim.

Có nhiều nguyên gây ra viêm cơ tim ở trẻ em như nhiễm trùng (virus, vi khuẩn, nấm…), nhiễm độc, một số bệnh lý tự miễn (như Lupus, Kawasaki…) hay do quá mẫn với một số loại thuốc. Tỷ lệ viêm cơ tim ở trẻ em rơi vào khoảng 1 - 2/100.000 trẻ.

Các triệu chứng của viêm cơ tim cấp thường không điển hình, khoảng một nửa số trẻ bị viêm cơ tim cấp có thể có biểu hiện của đợt nhiễm virus một vài tuần trước khi khởi bệnh.

Sau đó, trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng giống các bệnh lý thông thường khác như: mệt mỏi, đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, sốt, ho…

Tuy nhiên, nếu trẻ có kèm theo các triệu chứng khác như thở nhanh, đau ngực, khó thở, nhịp tim nhanh, môi và da tái… cha mẹ nên đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

Cũng chính vì triệu chứng viêm cơ tim ở trẻ em đa dạng, nên việc chẩn đoán sớm bệnh cũng gây ra nhiều thách thức cho bác sĩ lâm sàng.

Theo khuyến cáo từ các bác sĩ, vào thời điểm giao mùa, thời tiết thất thường, có thể xuất hiện các trường hợp nhiễm siêu vi biến chứng viêm cơ tim trẻ lớn.

Khi trẻ có dấu hiệu sốt nhẹ, người mệt mỏi, đau đầu, ói, đau bụng, sắc mặt xanh tái, tay chân tái, móng chân tay tái, ngất, đau ngực... cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế có chuyên khoa nhi để được thăm khám, định bệnh chẩn đoán sớm viêm cơ tim và xử trí thích hợp.

Trước đây, tỷ lệ tử vong khi trẻ bị viêm cơ tim cấp là rất cao. Nhưng hiện nay, với sự phối hợp của liên chuyên khoa trong chẩn đoán, cấp cứu, điều trị và chăm sóc bệnh nhi, đặc biệt, với việc áp dụng hệ thống máy tim phổi nhân tạo (ECMO) để điều trị cho những trường hợp viêm cơ tim cấp nặng, nhiều trẻ đã được cứu sống ngoạn mục.

Theo nghiên cứu của Khoa Điều trị tích cực Nội khoa, Bệnh viện Nhi Trung ương, tỷ lệ cứu sống ở bệnh nhi viêm cơ tim được hỗ trợ ECMO khoảng 60%, tương đương với các nước phát triển. Đa số trẻ bị viêm cơ tim cấp có thể hồi phục hoàn toàn sau khi khỏi bệnh. Tuy nhiên, trẻ cần được theo dõi, tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Đáng lo đột quỵ ở trẻ em

Vừa qua, Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị cho bệnh nhi 8 tuổi N.T.A. (Cẩm Khê, Phú Thọ) bị đột quỵ. Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng co giật và được chẩn đoán nhồi máu não nhân bèo trái không rõ nguyên nhân - liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên phải.

Theo mẹ cháu bé kể lại, cháu có tiền sử khỏe mạnh, đi học và sinh hoạt bình thường. Sau khi tắm vào buổi chiều tối xong, cháu có biểu hiện không thể tự mặc quần áo và xuất hiện co giật. Ngay lập tức, cháu được sơ cứu ban đầu tại Trung tâm Y tế huyện trước khi chuyển thẳng xuống Bệnh viện Nhi Trung ương.

Ngoài trường hợp nêu trên, có trẻ mới 3 tuổi đã bị đột quỵ. Đó là trường hợp bé 3 tuổi (quê ở An Giang) nhập bệnh viện địa phương trong tình trạng đau đầu, lơ mơ, liệt nửa người. Ở bệnh viện tỉnh chụp chiếu không phát hiện ra, chỉ nghi ngờ bé bị viêm màng não.

Sau đó bé được chuyển lên Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, kết quả chụp MRI phát hiện bé bị đột quỵ nhồi máu não do huyết khối. Ngay sau đó các bác sĩ tiến hành can thiệp lấy huyết khối bằng đường động mạch dưới.

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận thêm 200.000 ca mắc mới và 11.000 ca tử vong do đột quỵ; tỉ lệ người trẻ và người trung niên bị đột quỵ chiếm 1/3 tổng số các trường hợp đột quỵ.

Trong đó, tỉ lệ đột quỵ ở người trẻ ngày càng gia tăng, chiếm 10-15%; độ tuổi đột quỵ cũng ngày càng trẻ. Cứ mỗi năm, tỉ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi lại tăng thêm 2%, ở nam giới cao gấp 4 lần nữ giới.

Theo các chuyên gia, khi trẻ có dấu hiệu đột quỵ, cần đặt trẻ vào một vị trí thoải mái, tốt nhất cho trẻ nằm ngửa hoặc nằm nghiêng an toàn, đầu, vai hơi nâng cao và được hỗ trợ bằng gối hoặc quần áo. Hạn chế di chuyển trẻ, giữ môi trường thông thoáng, nới lỏng quần áo.

Nếu trẻ ngưng thở, cần hô hấp nhân tạo và đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất. Không tự ý bấm huyệt, châm cứu, đánh gió hoặc chích lể máu đầu ngón tay, sau gáy hay sau tai vì những động tác này có thể làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Các bác sĩ cảnh báo, đột quỵ ở trẻ em chủ yếu do bệnh lý tim bẩm sinh, bất thường mạch máu não và dấu hiệu ban đầu khá mờ nhạt, rất dễ nhầm lẫn với những bệnh lý co giật, viêm màng não, yếu liệt tay chân...

Do đó, việc phát hiện không dễ dàng và thường bị chậm so với “thời gian vàng” điều trị đột quỵ (3-6 giờ kể từ khi phát đột quỵ).

Khi thấy trẻ có những biểu hiện bất thường như đau đầu, nôn ói bất thường, lơ mơ, không linh hoạt, co giật, yếu tay chân một bên, khó nói..., phụ huynh cần đưa trẻ đi khám ngay.

Để nhận diện nhanh đột quỵ, phụ huynh yêu cầu con cười để xem một bên mặt có bị chảy xệ xuống hay không; yêu cầu con giơ cùng lúc cả hai tay lên để xem một bên tay có bị rũ xuống hoặc không thể giơ lên hay không; kiểm tra xem trẻ có bị nói lắp, nói không rõ lời hay không…

Khi trẻ có những dấu hiệu này, cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, bởi “thời gian vàng” trong cấp cứu đột quỵ được tính bằng phút, bằng giây.

Quốc Trưởng